طراحی سنتی ایران اساساً پیش از تاریخ یعنی پیش از پیدایش خط – شکل گرفته است .می دانیم که بشر طراحی را از مرحله غار نشینی آغاز کرده است ، دوره ای که سنگ ساده و نتراشیده را به عنوان ابزار به کار می برد ، اما انسان این دوره دارای ره آوردهای مهم فرهنگی است که در نقش پردازی او اثر گذاشته است . همچنین دوره های نوسنگی ، مفرغ تا آهن هر یک برای انسان یا در هر دوره ای انسان برای ما دارای ره آوردهای مشخصی است که باید شناخته شود ، زیرا در هر یک از دوره ها به حسب وضع اجتماعی و اقتصادی انسان ، دسته ای از نقشها آفریده شده است . گذشته از این ، اعتقادات انسان در هر دوره هم باعث پیدایش نقشه هائی شده است که باید به آنها پرداخت .

عمده مبانی طراحی سنتی ایران مذهبی است ، اما پیش از رسیدن به آن مبناها باید گفت که حتی نخستین نقشهائی هم که انسان کشید ،بنیان مذهبی دارد ؛ یعنی به طور عمده جادوئی است . هر گونه باور به نیروئی بیرون از طبیعت یا ماوراء طبیعت ، بنیانی برای مذهب است ، ولو این که ما امروز آن گونه باورها را جزو مذهب نشماریم . مثلاً جادوگری کاری کاملاً مذهبی است و اتفاقاً همه نقاشیهای آغازین انسان هم دارای بنیاد جادوئی است ، زیرا از آن جهت نقش گاو وحشی یا گوزن را به دیواره غار کشیده اند که به آن تیراندازی کنند ، چه انسان باور داشت که اگر تصویر چیزی را تسخیر کند ، خود آن را هم تسخیر خواهد کرد . جای تیر روی نقاشی های درون غارها اندک نست.

نقش کوه ، آب ، رقص مذهبی ، نمادهای آ ب ، گیاه ، حیوان و چهره ، عمده ی دست ساخته های نقش دار کهن – مثل سفال – را انباشته است . حتی بعد ها و در دوره تمدنهای پیشرفته نقشهای مذهبی بر انواع ابزارها و وسائل زندگی انسان دیده می شود . برای مثال تصویر کوزه ای را می بینیم که از مرو کشف شده است و روی آن آئین سوگ سیاوش ، که در واقع آئین عزای خدای نباتی است ، دیده می شود . البته نقشهای صرفاً تزئینی هم از زمانهای دور بر ابزارها و وسائل دیده می شود .

فهرست مطالب:

فصل اول
مقدمه و بیان مساله
پیشینه تاریخی تحقیق
فصل دوم : مواد و روشهای تحقیق فصل دوم : مواد و روشهای تحقیق
نوع و روش تحقیق
فرضیه تحقیق
اهداف تحقیق
فصل سوم : یافته های تحقیق
معانی محراب در فرهنگهای لغت فارسی و عربی
محراب در ادبیات عرفانی
تقسیم بندی کلی در مورد منشا پیدایش نقوش محرابی
پوست حیوانات
محرابی در اسلام و رابطۀ آن با مهرابه ها
محرابهای اولیه
نقش محراب در مساجد و دیگر اماکن مذهبی
مشهورترین محرابهای جهان اسلام
محراب در معماری اسلامی
محراب کلیساها و وجه تشابه و تفاوت آنها با محراب مساجد
محراب در آئین مهری
مهرابه در آئین مهر
شکل مهرابه ها
تمثیل کشتن گاو
بررسی نقش غار در آئین میترا
مهرابه های ایران
رنگ در محراب
کتیبه های تزئینی محرابها
ارتباط نمکدانهای عشایری ایران و نقش محراب و انعکاس نقوش شبیه به آن بر روی انواع تاچه های بختیاری
قالیهای محرابی
طرح محرابی ستوندار
طرح محرابی قندیلی
طرح محرابی درختی
طرح محرابی گلدانی
طرح محرابی دورنما
طرح سجاده ای (طرح سجاده شاه عباسی)
تفاوت قالیچه های طرح سجاده ای با قالیچه های سجاده
طرح محرابی هزار گل (گل و بوته دار)
طرح محرابی باغی (محرابی چهارباغ)
طرح محرابی گنبدی (گنبددار)
طرح محرابی ترنجی (ترنج دار)
طرح محرابی تصویری (تصویردار)
طرح گلدانی حاج خانمی
طرح دو محرابه
طرح سجاده چند محرابه (۳،۵،۷ یا ۹ محراب)
نمونه هایی از محرابهای مختلف ( عکس )
طرح محرابی و سجاده ها در مناطق مختلف
محرابی در مناطق مختلف
نقش ناظم
نماد در قالی
نماد سرو
نماد شجره الاخضر
چند نمونه از قالیهای محرابی موزه فرش
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها
فصل پنجم : پیشنهاد و جمع بندی
فصل ششم : فهرست زیر نویسها / منابع و مآخذ